-
1 на
I1. предлогс вин. п.при обозначении предмета, на поверхность или внешнюю сторону которого направлено действие, движение с целью расположения, размещения кого-чего-л. на нём-ға/-гә, өҫтөнә, башына2. предлогс вин. п.при указании на характер, образ действия-ға/-гә3. предлогс вин. п.при обозначении качества, меры-ға/-гә4. предлогс вин. п.при обозначении предмета, являющегося орудием действия-ға/-гә5. предлогс вин. п.при указании на количественные изменения в результате какого-л. действия-ға/-гә6. предлогс вин. п.при указании на количественную разницу, степень превосходства или недостатка-ға/-гә7. предлогс предл. п.при обозначении предмета, на поверхности которого протекает действие или находится кто-что-л.-да/-дә, өҫтөндә8. предлогс предл. п.при обозначении лиц, организаций, на которые возложено что-л.-да/-дә, өҫтөндә9. предлогс предл. п.при обозначении области, сферы, места, пространства, в которых происходит какое-л. действие или проявляется какое-л. свойство-да/-дә10. предлогс предл. п.при указании на положение, состояние-да/-дә11. предлогс предл. п.при обозначении промежутка времени-да/-дә12. предлогс вин. п.при обозначении лиц, организаций, на которые ложится ответственность, работа и т.п., за которыми что-л. закрепляется-ға/-гә, өҫтөнә, исеменә13. предлогс предл. п.при обозначении лиц, предметов, облачённных во что-л.өҫтөндә14. предлогс предл. п.при обозначении орудий действия или средств передвижения-да/-дә, менән15. предлогс предл. п.при указании на средство, с помощью которого кто-что-л. действует-да/-дә, менән16. предлогс предл. п.при обозначении вещества, которое входит в состав чего-л.-лы/-ле, эшләнгән, ҡушып (ҡатнаштырып) эшләнгән (әҙерләнгән)17. предлогс вин. п.при обозначении места, на которое направлено действие-ға/-гә18. предлогс вин. п.в знач. по направлению к, в сторону-ға/-гә табан, ҡарай, яҡҡа19. предлогс вин. п.при обозначении лица, предмета и т.п., с которыми соприкасаются, сталкиваются в результате движения, действия-ға/-гә20. предлогс вин. п.при указании срока, времени-ға/-гәсо дня на день — бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә, тиҙ арала, ошо арала
с минуты на минуту (с часу на час) — бына хәҙер, хәҙер-хәҙер (тип тороу)
21. предлогс вин. п.при обозначении цели, к которой направлено действие-ға/-гә, өсөн22. предлогс вин. п.при обозначении целевого назначения чего-л.-лыҡ/-лек23. предлогс вин. п.; разг.при обозначении специальности, профессии-лыҡҡа/-леккәIIчастица в знач. сказ.; разг.мә, бынана, возьми — мә, ал
-
2 ветросиловой
тех.ел көсө менән эшләүсе, ел көсө менән эшләгән -
3 масляный
1. прил.май...ы2. прил. иск.майлы3. прил. тех.майҙа (май менән) эшләгән -
4 своевольный
1. прил.башбаштаҡүҙ белдеге менән эшләргә яратыусан2. прил.үҙенсә (үҙ белдеге менән) эшләнгән -
5 свой
1. мест.своя, своёпринадлежащий себеүҙ2. мест.своя, своёявляющийся личной собственностьюүҙ, шәхси3. мест.своя, своёсвоеобразныйүҙ, үҙеңдең, үҙенә генә хас4. мест. в знач. сущ. своёүҙемдеке (үҙеңдеке, үҙенеке)5. мест.своя, своёродственный, близкийят (сит) түгел, үҙсам не свой; сама не своя — күңелгә толҡа тапмау, болоҡһоу, тынысһыҙ булыу
идти своей дорогой — үҙ белдегенсә эш итеү, үҙ юлың менән китеү
на своих (на) двоих — үҙ аяҡтарың менән, йәйәүләп (йөрөү)
сказать своё слово — берәй эштә үҙеңде күрһәтеү, үҙ һүҙеңде әйтеү
своя рука владыка — үҙе баш, үҙе түш
-
6 работать
несов., в разн. знач.эшләү -
7 с
1. предлогс род. п.при обозначении предмета, места, с поверхности которого или от которого удаляется, отделяется кто-что-л.-дан/-дән2. предлогс вин. п.при указании на приблизительную меру, примерное количество чего-л.самаһы, тиклем, саҡлы, -лап/-ләп, -дай/-дәй, -ға/-гә яҡын3. предлогс твор. п.при обозначении совместности, указывая на предмет или лицо, участвующее в чём-л. вместе с кем-чем-л.менән4. предлогс твор. п.при указании на наличие чего-л. в чём-л.-лы/-ле, -ған/-гән5. предлогс твор. п.при обозначении характера, образа действия-ып/-еп6. предлогс твор. п.при обозначении предмета, лица, посредством или с помощью которого осуществляется действиеменән, арҡыры, -лап/-ләп7. предлогс твор. п.при указании на лицо или предмет, с которым что-л. происходит, который испытывает, претерпевает что-л.-ды/-де, менән, -ға/-гә8. предлогс твор. п.при обозначении цели действияменән9. предлогтвор. п.при обозначении лица или предмета, к которому устанавливается какое-л. отношение другого лица или предметаменәнс миру по нитке – голому рубашка — ил төкөрһә – күл булыр
илдән еп йыйһаң, яланғасҡа күлдәк булыр10. предлогпри обозначении места, откуда направлено движение, действие-дан/-дән11. предлогс род. п.при обозначении места, предмета, характеризующего какое-л. лицо или предмет по происхождению, пребыванию где-л. и т.п....ы, -дан/-дән килгән (алынған)12. предлогс род. п.при указании на время, являющееся начальным моментом в развитии какого-л. действия, состояния-дан/-дән (алып, башлап, бирле13. предлогс род. п.при обозначении лица, предмета, от которого берётся, получается, требуется что-л.-дан/-дән14. предлогс род. п.при обозначении предмета, лица, служащего образцом для подражания, воспроизведения-дан/-дән, -дың/-дең15. предлогс род. п.с существительными `согласие`, `разрешение`, `позволение` при указании на основание для совершения действияменән, буйынса, нигеҙендә16. предлогс род. п.при указании причины состояния, действия-дан/-дән17. предлогс род. п.при обозначении предмета, орудия, с помощью которого совершается действиеменән (башлап), -дан/-дән (башлап) -
8 заработать
I1. сов. что и без доп.эшләп табыу2. сов. что и без доп. прост.алыу, эләктереүIIсов.начать работатьэшләй башлау -
9 предумышленный
прил.алдан уйлап эшләнгән, берәй ниәт менән эшләнгән, юрый эшләнгән -
10 бензиновый
1. прил.бензин...ы2. прил.бензин өсөн тәғәйенләнгән, бензин...ы3. прил.бензин менән эшләгән -
11 злонамеренный
книжн.уҫал ниәтле, уҫал (яуыз) ниәт менән эшләнгән -
12 злоумышленный
уст.енәйәтсел, уҫал ниәт менән эшләнгән -
13 красочный
1. прил.буяу...ы2. прил.төҫлө, буяу менән эшләнгән3. прил. перен.тәьҫир итерлек (ҡалдырырлыҡ), матур -
14 штампованный
1. прич. от штамповать2. прил.; тех.штампланған, штамп менән эшләнгән3. прил.; перен.күп сәйнәлгән, тапалған, таушалған -
15 непреднамеренный
прил.алдан уйлап (ниәтләп) эшләнмәгән, алдан уйланмай (яңылышлыҡ менән) эшләнгән -
16 сознательность
1. жаңлылыҡ2. жбелә тороп, аңлы рәүештә (эшләнеү)3. жаң -
17 добровольный
1. прил.ирекле, үҙ ирке (теләге) менән эшләнгән, ихтыяри2. прил.ирекле -
18 инерция
1. ж физ.инерция2. ж перен.һүлпәнлек, дәртһеҙлек, инициативаһыҙлыҡделать по инерции — инерция буйынса (менән) эшләү, уйлап тормайынса (аңламаҫтан, аңһыҙ рәүештә) эшләү
-
19 неосмысленный
-
20 отдача
1. ж см. отдать 1-92. ж спорт.ответный ударкире һуғыу (бәреү)3. ж воен.при выстрелетибеү, бәреү, ҡаҡлығыу4. ж уст.коэффициент полезного действияфайҙалы эш коэффициенты5. ж перен.(яҡшы, ҙур) һөҙөмтәләр, һөҙөмтәлеработать с полной отдачей — ҙур һөҙөмтәләр менән эшләү, яҡшы (һөҙөмтәле) эшләү
См. также в других словарях:
менә — а. 1. Күз алдында, якында гына булган кемгә яки нәрсәгә, берәр хәл күренешкә күрсәтү, игътибарны юнәлдерү өчен кулл. Шул ук мәгънәдә күрсәтү хәрәкәтенә ияртеп әйтелә 2. Эш хәрәкәтнең эзлеклелеген, күренешләрнең бер бер артлы алмашынуын күз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җырлатып — Менә дигән итеп, шәп итеп җ. эшләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәк — рәв. сөйл. 1. Берни эшләми, тыныч кына (тору, яту һ. б. ш. тур.) 2. Бернинди максатсыз, берни уйламый (әйтү, сөйләү, тору, эшләү) ; болай 3. Бушка, бер файдасызга, максатсыз тәккә эшләү 4. кис. Эш хәлнең булганлыгын, күзәтүләрнең, фикерләрнең… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җилле — с. I. 1. Җил исеп торган, җил көчле булган. Көчле җил белән бер үк вакытта була торган (явым төшем тур.) җилле яңгыр. II. 1. күч. Җитез, хәрәкәтчән, елдам; уңган, булган җилле идем, җитез идем, җиде көндә бер ыштан – тегәм дә атам, тегәм да атам … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
арка — I. 1. Гәүдәнең муеннан алып оча сөягенә кадәрге арткы (сырт) ягы. Киемнең арканы каплый торган өлеше, арты, арттактасы 2. Кулның учка кире ягы, арты. Бияләй һәм перчатканың кул аркасын каплый торган өлеше 4. Урындык, диван кебек нәрсәләрнең арка… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
басма — I. и. 1. Баскычның басып менә торган аратасы яки киртләче 2. Өйалды баскычы. Басып яки утырып тору өчен бер генә тактадан торган җайланма көймә б. сы 3. Су кырыеннан эчкәрәк кереп басып торырга (йөрергә) уңайлы булсын өчен ясалган, корылган… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
буена — сөйл. Буйга таба юнәлештә, буйлап авыл б. чабып йөри 2. БУЕНА – Күрсәтелгән барлык вакыт дәвамында 3. Берәр нәрсәдән, җайланмадан файдаланып, шуның ярдәмендә; белән, аркылы, аша колга б. менү 4. Берәр нәрсә нигезендә, шуңа таянып, карап, шуны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
буенча — сөйл. Буйга таба юнәлештә, буйлап авыл б. чабып йөри 2. БУЕНА – Күрсәтелгән барлык вакыт дәвамында 3. Берәр нәрсәдән, җайланмадан файдаланып, шуның ярдәмендә; белән, аркылы, аша колга б. менү 4. Берәр нәрсә нигезендә, шуңа таянып, карап, шуны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
буйлый — сөйл. Буйга таба юнәлештә, буйлап авыл б. чабып йөри 2. БУЕНА – Күрсәтелгән барлык вакыт дәвамында 3. Берәр нәрсәдән, җайланмадан файдаланып, шуның ярдәмендә; белән, аркылы, аша колга б. менү 4. Берәр нәрсә нигезендә, шуңа таянып, карап, шуны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җитәк — 1. Кулыннан яки хайванны тезгененнән, мунчагыннан тотып алып бару хәле бала итәктән җитәккә күчте инде. күч. Үзаллы яшәү, эшләү сәләте булмау, башкалар ярдәменә салыну тур. 2. сир. Җитәкчелек сәнгатьне үз җитәгенә алды. ҖИТӘК БЕЛӘН ТОТАК –… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
киловатт-сәгать — Энергия күләмен үлчәү берәмлеге: бер киловатт егәрлекне бер сәгать буе куллануга (яки эшләп чыгаруга) тигез … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге